Yüksek Ayak Bileği (Sindesmoz Eklem) Yaralanmaları
Spor yaparken, dans ederken, koşarken ya da yürürken en sık görülen yaralanma türlerinden biri ayak bileği burkulmasıdır. Ayak bileği burkulması bilekteki eklem bağlarının zarar görmesine, kas zedelenmelerine, kırıklara ve yapısal bozukluklara neden olabilir. Bu durumda ayağımızın üstüne uzun süre basamayız, bir uzmana muayene olmadan iyileşmeye çalışırız. Fakat durumlar bazen düşündüğümüz kadar basit olamayabilir. Ağrılarımız uzun süre devam edebilir, daha da artabilir ve ne olduğunu bile anlayamayabiliriz.
AYAK BİLEĞİ; bacakta bulunan tibia (kaval kemiği) ve fibula (kamış kemiği), ayakta bulunan talus (aşık kemiği) ve kalkaneus (topuk kemiği) kemiklerinden oluşur. Pedala basma, ayağı pedaldan çekme, ayağın içe ve dışa doğru hareketleri bu eklemlerin birleştiği yerde meydana gelmektedir.
Ayak bileği ekleminde iki tip eklem çeşidi vardır. Bir tanesi hareketli eklem tipi olup ayak bileğinin stabilitesi ile dinamiği arasındaki dengeyi sağlar. Her hareketli eklemde olduğu gibi eklemin stabilitesini, eklemin etrafındaki bağlar ve ligamanlar; dinamiğini ise kaslar sağlar. Diğer bir eklem tipi de hareketsiz eklem tipi olup, sindesmoz eklem adını alır. Yani tibia ile fibulanın eklemleşme şeklidir ve bu iki kemik arasında bir bağ doku bulunur.
Ayak bileği burkulmaları iki şekilde görülür; ayağın içe doğru (inversiyon yaralanması) ya da dışa doğru (eversiyon yaralanması) burkulmasıyla. Tabi ki burkulmanın mekanizmasını bilmek kadar derecesini de bilmemiz gerekir; çünkü ciddi burkulmalar ciddi yaralanmalara neden olabilir. Bu hafta yazımızda çok sık karşılaşmadığımız fakat oldukça önem arz eden sindesmoz yaralanmalarına değineceğiz.
Genelde ayağın dışa doğru burkulması talusun dışa (laterale) doğru rotasyonuna ve fibulanın (kamış kemiği) tibiadan (kaval kemiği) uzaklaşmasına neden olur. Fibula, tibia’dan uzaklaşmak istediğinde ise aralarındaki bağ doku zarar görür ve bu bağ dokunun yaralanmasına sindesmoz yaralanması (yüksek ayak bileği burkulması) denir. Dışa doğru burkulma tibia da bastırıcı strese, fibulanın çıkmasına (eklemden ayrılmasına) neden olabilir. Bununla birlikte kıkırdak zedenlenmesi (15% ile 25% arası), bacağın yan tarafında bulunan kasların (peroneal kaslar) tendon yaralanması (25%’ e kadar) ve ayak bileğinin iç tarafında bulunan deltoid bağ yaralanması görülebilir. Bu yaralanmaların 0.5%’ i kırıksız görülürken 13%’üne kırık eşlik eder. Eğer doğru teşhis edilmezse ayak bileğinde osteoartrite (kireçlenme) kadar giden kötü sonuçlarla karşılaşabiliriz.
Sindezmos yaralanmalarını nasıl anlarız?
1. Burkulan ayağın üstüne ağırlık verememe,
2. Ayak bileğini iç-orta tarafında şişme
3. Anterior inferior (ön-alt) tibiofibular bağın proksimalinde hassasiyet ve şişlik
Bunlar temel belirtilerdir fakat kesin tanı için fiziksel muayenenin yapılması ve gerekli görüntüleme tekniklerinin kullanılması gerekir.
Ayak Bileği Yaralanmaları Müdahalesi; yaralanmanın şiddetine göre konservatif ya da cerrahi olarak düşünülebilir.
DOiT Konforlu Yaşam Merkezi’nde sindesmoz yaralanmalarının konservatif veya post-op dönem düzeltici egzersiz programı planlamalarıyla uygulanan, profesyonel ve multidisipliner bir anlayışla dünyadaki en güncel uygulama yöntemlerini içerir.